1934 yılında çıkan bir gazete haberinde “Manavgat Nasıl bir yer” başlığı ile bize önemli bilgiler vermektedir. Manavgat Irmağının sağında yani pazarcıda, bir ilk okul, Jandarma komutanlığı, Konaklar, Han ve çarşı olduğu ifade edilmektedir.

Demir köprümüzden  övgü ile bahsedilmektedir. Köprünün batı tarafında bir meydan. Birkaç dükkan ve bir çarşının olduğu yazmaktadır. Bu  çarşı “Tuğayoğulları hanı”nın etrafında bulunan Han Yerindeki işyerleridir. 1934 yılında Manavgat Kaymakamın adının Yusuf B. Olduğunu ve askere gittiğini, yerine ise başarılı Taşağıl nahiye müdürü Sadi Bey bakmaktadır. Kazanın toplam nüfusu 24.790 kişidir ve 82 köy mevcuttur. Bu nüfusun 8000 i aşiret mensubu olup, bu aşiretlerin ıslahı, yerleştirilmesi için çalışma başlatılmış, örnek köy çalışması yapılmıştır.  Bu çalışmalara örnek olarak Solaklı Aşireti için bir çalışma yapılmıştır. Kaymakam vekili Sadi Bey 45 günde on km ark açtırarak 15 hektarlık bir alanın sulanmasını sağlamış, topraksız köylüye de hazineden yer verilmiştir. Kazanın ormanları da 201 bin hektardır. Bunun 198 bin hektarlık kısmı Çam,Katran ve Ardıçtır.  Bütün bu bilgileri o dönem milliyet gazetesinde muhabirlik yapan Ragıp Kemal yazmıştır.

PAŞAGÖLÜ ÇEŞMESİ

Bugün sizlere Paşa Gölü Çeşmasini tanıtacağım. Eskiden ulan ovası göl halinde idi ve göle komşu köyler; Espiyeler, Karaöz, Aksaz, Demirciler, Işıklar, Çeltikçi idi. Bu çeşme de Espiyelerin göle olan kıyısındadır.

Neden Paşa çeşmesi denmiş bilinmez ancak etrafındaki tepelerde daha önce yerleşim olduğunu gösteren kiremit parçaları çıkmaktadır.

Çeşme bir blok taştan yapılmış, kemer taşları özel kesilmiş, geçmişte bir kitabesinin de bulunduğunu söylerler. Yaz kış suyu kurumadan akmaya devam eder. 1950 lerde Menderes köy çeşmelerin suyunu taş oluklarından, metal borulara almışlar. Eskiden debisi daha yüksekmiş. Eskiden sülük bulunurdu. Manavgat gölünden de sülük istihsal edilir ve İstanbul’a gönderilirmiş. Kayıtları var. Yüzlerce yıldır insana, kurda kuşa hayat veren çeşmelerimiz korunmalıdır. Her çeşmenin suyu farklıdır, şifası farklıdır.

Yolunuz düşerse şifa niyetine şükr ederek bir avuç su içiniz.