Kur’an’ın en temel kavramlarından biri de adalet kavramıdır. Nitekim adalet anlamına gelen Arapça “adl” sözcüğü türevleriyle birlikte Kur’an’da 30 dan fazla yerde geçmektedir. Aynı şekilde denge ve orta yolu izleme anlamına gelen itidal sözü de “adl” sözünden türemedir.

Türkçede kullandığımız adalet sözcüğüne de kök olan adl sözü Kur’an terminolojisinde zulmün karşıtı bir kavram olarak yer almaktadır. Gerçek şu ki, adaletin olmadığı yerde zulüm vardır. Zulmün her çeşidi adaletsizlik, adaletsizliğin her hali de zulümdür.

Bundan dolayıdır ki, Kur’an’ın ifadesiyle; Allah daima adalet üzere iş yapar ve peygamber de adalet üzere olmakla emrolunmuştur.

Bu noktada Şura Suresi 15. Ayete bakalım:

“... Bana aranızda adaletle hükmetmek emredildi...”

Aynı şekilde Nahl Suresi 90. Ayete de bakalım:

“Şu bir gerçek ki, Allah size adaleti ve iyilik yapmayı emreder...”

Hz. Muhammed’(Sav)den nakledilen bir hadiste onun şöyle dediği bildiriliyor:

“Haksızlık yani adaletsizlik karşısında susan dilsiz şeytandır.”

Hz. Peygamberin bu sözünün kaynağı aslında Kur’an’ın Nisa Suresi 135. Ayetidir. Ayette çok çarpıcı bir biçimde şöyle denilmektedir:

“Ey inananlar, kendiniz, ana babanız ve yakınlarınız aleyhine bile olsa Allah için tanık olarak adaleti gözetin. Tanıklık ettiğiniz kişiler ister zengin, ister yoksul olsun, Allah onlara daha yakındır. Öyleyse canınızın arzusuna uyarak adaletten sapmayın. Eğer dilinizi eğip büker ya da yüz çevirirseniz bilin ki, Allah’ın, yaptıklarınızdan elbette ki haberi olacaktır.”

Evet, kendi aleyhimize bile olsa adaletten sapmamak müminler için bir Kur’an buyruğudur.

Kur’an’a göre adaletten sapmanın hiçbir bahanesi ve gerekçesi olamaz. Bundan dolayıdır ki, Kur’an, bütün müminlerin her hal ve şart altında adaleti korumalarını yani “adl” denilen kavrama uygun davranmalarını ister. Öyle ki, adaleti gözetirken insanların yakınımız oluşu dahi, yumuşatıcı ve ödün verici bir unsur olarak kabul edilmemelidir.

Hatta düşmanımıza karşı bile adaletten asla ayırlmamamız gerektiği kesin ve keskin bir ilke olarak Kur’an’daki yerini almaktadır.

Kur’an’ın adalet konsundaki bu görkemli tutumu, Maide Suresi 8. Ayette şu şekilde ifade edilmektedir:

“Ey inananlar, Allah için adaletle tanıklık edenler olun! Bir topluluğa karşı duyduğunuz kin, sizi adaletten saptırmasın. Adil davranın. Korunup sakınma haline uygun olan budur. Allah’tan sakının. Çünkü Allah, yaptıklarınızdan haberi olandır.”

Evet; Kur’an diyor ki, kin duyduğunuz topluluğa karşı bile adaletten ayrılmayın!