Yakla??k 5 y?ld?r Manavgatta ya?ayan ve MYO.da tarihçi Ö?retim Görevlisi Dr.Erkan Da?l?,kat?ld??? Manavgatl? yazarlar gurubuna ‘Darülfünundan Üniversitesiye Mülteci Alman Bilim insanlar?n?n Türk Yüksekö?retimine Katk?lar?’ isimli kitab?yla merhaba dedi. Yazar?m?z Da?l?’n?n Bu yeni kitab? ayr?ca M. Kemal Atatürk’ün vasiyeti üzerine TTK taraf?ndan bursland?r?lm??t?r.

Eserin haz?rlanmas?ndaki en önemli husus ise Atatürk, ?? Bankas? gelirlerinin bir k?sm?n?n Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’nda yüksek tahsil yapan ö?rencilere burs olarak verilmesi için vasiyet etmi?ti.Bu kapsam da Türk Tarih Kurumu taraf?ndan ad? geçen eser ara?t?rma için önemli görülmü? ve projelendirilerek bursla desteklenmi?ti. Atatürk’ün vasiyetinden bu ?ekilde faydaland???m için ayr?ca onur ve gurur duydu?umu belirtmek isterim. Bu çal??ma Türk Tarih Kurumu’nun katk?lar? ve destekleri ile haz?rlanm??t?r.

Manavgat MYO.Okulu ö?retim elemanlar?ndan (Tarihçi) Ö?r. Gör. Dr. Erkan Da?l? yeni kitab?n?n imzal? bir adedini. MYO.Müdürü Doç.Dr. Fatih Uslu’ya hediye etti.

YAZAR ERKAN DA?LI K?MD?R ?

 “Darülfünun’dan Üniversiteye Mülteci Alman Bilim ?nsanlar?n?n Türk YüksekÖ?retimine Katk?lar? “konulu eserin yazar? 1985’te Gaziantep’te dünyaya gelmi?tir. Yazar ilk-orta ve lise e?itimini Manavgat’ta okumu?tur. 2006-2010 y?llar?nda Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih bölümünde lisans e?itimini tamamlam??t?r. Ayn? Üniversite’de 2010-2013 y?llar?nda Yüksek Lisans e?itimini tamamlam??t?r. Yazar Lisans ve Yüksek Lisans sürecinde Erasmus de?i?im programlar? ile Berlin Freie Üniversitesinde e?itim görmü?tür. Yazar 2013’te Atatürk Üniversitesi’nde Ara?t?rma Görevlisi olarak akademiye girmi? ve Doktora e?itimini 2020 y?l?nda tamamlam??t?r. Yazar 2017’den itibaren Akdeniz Üniversitesi’nde Dr. Ö?retim Görevlisi olarak akademik hayat?na devam etmektedir. Yazar evli ve 2 çocuk babas?d?r.

K?TAP HAKKINDA GENEL B?LG?LER

Bir Çin atasözünde e?itimin nas?l bir de?er oldu?u ?u sözlerle çok güzel ifade edilmektedir: “Bir y?ll?k plan yapt?ysan?z pirinç ekin, on y?l için a?aç dikin, yüzy?l için ise insanlar? e?itin” sözüyle Atatürk’ün hedefledi?i Türkiye e?itim yoluyla ayd?nlat?lmak istenmi?ti. Bunun en iyi örneklerini Milli Mücadele’nin en kritik döneminde ö?retmen ve ö?rencilerin askerlikleri tecil edilmesi ve Ankara’da 15-16 Temmuz 1921’de Maârif Kongresi toplanmas?d?r. Ülke topyekûn sava? halinde olmas?na ra?men Atatürk’ün emriyle bir yandan da e?itim faaliyetleri sürdürülmü?tü.

Atatürk, 1 Kas?m 1933’te TBMM’nin aç?? konu?mas?nda, Üniversite Reformu hakk?nda ?u ifadeleri söylemi?ti: “Arkada?lar! Üniversite tesisine verdi?imiz ehemmiyeti beyan etmek isterim. Yar?m tedbirlerin k?s?r oldu?una ?üphe yoktur. Bütün i?lerimizde oldu?u gibi Maârifte ve kurulan üniversitede de radikal tedbirlerle yürütmek kati karar?m?zd?r.” Üniversite Reformu do?rultusunda Türkiye’ye hangi Alman mülteci bilim insanlar?n?n gelece?i konusunda ise Atatürk; “bu ülkeye ve bu millete gelecekse en iyisi gelip hizmet etmelidir” diyerek alan?nda dünyaca tan?nm?? mülteci bilim insanlar?na ülkenin kap?lar?n? açm??t?. 1933 Üniversite Reformu’nun ba? mimarlar?nda Maârif Vekili Dr. Re?it (Galip) Bey, “NotgemeinschaftDeutscherWissenschaftler in Ausland/Yurt D???ndaki Alman Bilim Adamlar? Yard?m Cemiyeti” Ba?kan? Prof. PhilippSchwartz’a Türkiye hakk?nda ?unlar? söylemi?ti: “Biz fakir bir memleketiz. Sizlere lay?k oldu?unuz ücretleri veremeyece?iz. Fakat Mustafa Kemal’in kurdu?u bu genç Türkiye Cumhuriyeti’nde sizler yeni bir Rönesans devri açacaks?n?z. Burada do?acak yeni ilmin feyizli ???klar? bütün dünyay? ayd?nlatacakt?r.”

Prof. PhilippSchwartz ise, Türkiye’ye do?ru olu?an bilim göçü hakk?nda; “Amaç yaln?zca ya?am?m?z? güvence alt?na alacak bir i?yeri bulmak de?ildi. Bütün emelimiz; yeteneklerimizi geli?tirmeye ve varolu?umuzu sa?layan dü?ünce yap?s?na ve bilime olan borcumuzu ödeyebilece?imiz bir hizmeti verebilecek bir ortam? bulmakt?” demi?ti. Bu ortam? Türkiye’de bulma imkân? eldenmülteci bilim insanlar?, Türk Yüksekö?retiminin geli?mesinde üst düzey katk? sa?lam??lard?. Hatta baz? bilim insanlar? Türkiye’yi ikinci vatan olarak görmü? ve o de?erde bilim üretmi?ti. Ünlü T?p Doktoru Prof. Erich Frank an?lar?nda Türkiyehakk?nda?unlar? kaleme alm??t?: “Memleketimden sürgün edilece?imi kederle anlamak zorunda kal?nca, sadece Türkiye beni kabul etti. Buras? benim memleketim. Buradan gidemem ve bana gösterilen iyili?e kar??l?k nankörlük edemem.”

Yukar?daki ifadelerden de anla??laca?? üzere Türkiye’de e?itim alan?nda yap?lan en önemli ad?m?n Üniversite Reformu oldu?u; bu kapsamda Hitler’in ?rkç? politikalar?ndan canlar?n? zor kurtaran özellikle Yahudi bilim insanlar?, hem yeni bir ya?am hakk? hem de ilimlerini uygulayabilecekleri yepyeni bir ülke bulmu?lard?. Bu çerçevede “Darülfünûn’dan Üniversiteye Mülteci Alman Bilim ?nsanlar?n?n Türk Yüksekö?retimine Katk?lar?” konulu eser 5 bölümden olu?turuldu.

Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin temelini kültür olarak tan?mlamaktayd?. Türk kültürünün yüksek karakteri O’na göre yüksek bir medeniyet olu?turabilecek durumdayd?. Ça?? yakalayan bir medeniyet anlay???n? i?aret eden Atatürk, bunun pozitif bilimlere dayanan bir çabayla mümkün oldu?unun bilincindeydi. O’nun kurdu?u Cumhuriyet, yaln?z siyasi anlamda ilerlemeyecek, müspet bilim anlam?nda da ça?? yakalayacak, yenilikleri takip edecekti. Bu ba?lamda sadece ilim ve feni kullanan de?il, üretebilen bilim insanlar?n?n yeti?tirilmesinin önemine de vurgu yapm??t?. Sakarya Zaferi kazan?ld???nda Mustafa Kemal Pa?a’ya; “??te zaferi kazand?n?z, ?imdi ne yapmak isterdiniz?” diye soranlara; “Milli E?itim Bakan? olarak memleketimin irfan?na hizmet etmek isterdim”diye cevap vermi?ti.

Genç Cumhuriyet, e?itim ve kültür üzerinde titizlikle durmu?tu. Bu kapsamda Cenevreli Pedagoji Profesörü ve Siyaset Bilimcisi Albert Malche, mevcut Türk üniversitelerinde reform gereksinmelerini, olanaklar?n? ara?t?rmak ve gerekli önerileri yapmak üzere Türk Hükümeti taraf?ndan bir rapor haz?rlamakla görevlendirilmi?ti. Prof. A. Malche’nin haz?rlad??? raporu Atatürk tüm ayr?nt?lar?yla inceledikten sonra, yeni bir üniversite kurulmas?na ili?kin talimat?n? vermi?ti. Daha sonra da 31 Temmuz 1933’te Darülfünûn’un la?vedilerek yerine 1 A?ustos 1933’te ?stanbul Üniversitesi kurulmu?tu.

Yeni kurulacak üniversitenin kadrosunun olu?turulmaya ba?land??? s?ralarda Almanya’da, Türkiye’yi olumlu yönde etkileyecek geli?meler ya?anmaya ba?lam??t?. 1933’te iktidara gelen Nasyonal - Sosyalist Parti yani Naziler ülkedeki Yahudi kökenli, liberal ve sosyal demokrat insanlar? sindirmeye yönelik giri?imlerde bulunmu?tu. Bu ki?ilerin haklar?n? k?s?tlayan ilk olay 7 Nisan 1933 tarihinde ç?kar?lan; “Devlet Memuriyeti’nin Yeniden Yap?land?r?lmas?na Dair Kanun” ile Yahudileresiyasi olarak güvenilemeyece?ini, bunun için kamu memur ve devlet hizmetlerinden ç?kart?lmalar? hakk?nda kanun yürürlü?e girmi?ti. Bunun üzerine Almanya, tarihindeki en büyük beyin göçü ile kar?? kar??ya kalm??t?.

Yani Almanya’da ya?ayan Yahudi ve Hitler muhalifi bilim insanlar? için bu ?rkç? politikalar zulüm olurken 1933’te ça?da? bir üniversite için ink?lap yapan Atatürk Tükiyesi için bulunmaz imkan olmu?tur. Çünkü Türkiye’ye mülteci olmak zorunda kalan ço?u bilim insan? Ord. Profesördü ve hepsi o zaman?n ?artlar?nda dünyan?n en sayg?n bilim insanlar? idi. ?lk etapta 33 bilim insan? gelmi?se de bu say? ilerleyen süreçte daha da artm?? ve hem Ankara hem ?stanbul’da görev yapan mülteci profesörler say?s? aileleri ile beraber 600 ki?inin üzerinde insan Atatürk Türkiyesine s???nm??t?r.

“Darülfünûn’dan Üniversite Sürecine; Türkiye’ye Gelen Mülteci Alman Bilim ?nsanlar?” konulu çal??ma ile birçok meslek grubundan olumlu yönde geri dönü?ler ald?m. Çünkü birçok alanda mülteci bilim insan? Türkiye’de görev yapt???ndan; Bir ziraat, iktisat, hukuk, sosyolog ve doktor gibi hemen hemen her meslekteki insanlar?n ilgisi ile kar??la?t?m. Göz tedavisi için gitti?im doktorla geli?en sohbet üzerine çal??ma konumu sorunca;“Mülteci bilim insanlar?n?n Türkiye’ye katk?lar?n? çal???yorum” dedim. “Hatta sizin alan?n?zda mülteci Prof. Dr. JosepIgersheimer ?stanbul Üniversitesi’nde görev yapm?? ve çok fazla göz doktorunun yeti?mesine katk? sa?lam??t?” dedim. Doktor ise:“JosepIgersheimer’?n hocas?n?n hocas? oldu?unu ve eser bittikten sonra mutlaka okumak istedi?ini” söyledi.

Gelen mülteci bilim insan? Türkiye’yi ?K?NC? VATAN olarak görmü?lerdir. Bu konu hakk?nda ?u bilgi çok de?erlidir. Hukuk Profesörü ErnstHirsch1941’de Alman vatanda?l???ndan ç?kar?l?nca Türk Vatanda?l???na geçmi?ti. Türkiye Cumhuriyeti vatanda?? olarak Ernst“Hir?” soyad?n? alm??t?. Ya?am?n?n sonuna kadar Türk vatanda?? olarak kalm??t?. 1945’te ?stanbul’da dünyaya gelen o?luna “Enver Tando?an” ad?n? koymu?tu. Enver’i, Enver Pa?a’dan dolay? Tando?an’? da dönemin Ankara Valisi Nevzat Tando?an’dan esinlenerek koymu?tu

Mustafakutun

merhaba?elale.com